تاریخچه ماسال

تاریخچه شهرستان ماسال

عکسبان:

ت وجه تسمیه ماسال دقیقاً معلوم نیست اما بعضی اعتقاد دارند از ترکیب "مازال " یا " مس ال " است که به معنای کوهواره کوه مانند و منسوب به کوه می باشد و بعضی نظرات دیگری در این باره دارند ولی اهل تحقیق همه ی این نظریه ها را رد می کنند و بر این باورند که هنوز وجه تسمیه ماسال بروشنی معلوم نشده است . این شهرستان در گذشته یکی از بخشهای شهرستان تالش محسوب می شد که در سال 1376 مستقل شد و دارای دو بخش مرکزی و بخش شاندرمن و دوشهر ماسال و بازارجمعه و چهار دهستان طاسکوه، کوچکام ، شیخ نشین و شاندرمن است . شهرستان ماسال دارای سابقه تاریخی کهنی است. و اماکن تاریخی این شهرستان مانند خرابه های شهرگاه و خون و نوآشه در نواحی ییلاقی و گورستانهای قدیمی که حکایت از تاریخ کهن این شهرستان دارند، با بررسی و کاوشهای باستان شناسی می توان به قدمت تاریخی این شهرستان و گذشته آن دست یافت. موقعیت جغرافیایی
شهرستان ماسال با مساحت 622 کیلومتر مربع و ارتفاع 84 متر بالاتر از سطح دریا ، دومین شهرستان مرتفع استان گیلان پس از رودبار محسوب میگردد . ماسال از شمال به رضوانشهر ، از غرب و جنوب غربی به خلخال ، از شرق به فومن و صومعه سرا محدود میگردد . این شهر با مرکز استان 45 کیلومتر ، با شهرستان تالش 60 کیلومتر و با شهرستان صومعه سرا 24 کیلومتر فاصله دارد. شهر ماسال در کنار رودخانه خالکایی واقع ، که این رودخانه از قله مرتفع شاه معلم سرچشمه می گیرد پس از طی 40 کیلومتر از داخل شهر ماسال عبور می نماید . شایان ذکر است شهر بازار جمعه نیز در کنار رودخانه مرغک شاندرمن واقع شده است ، این رودخانه نیز از داخل شهر بازارجمعه یعنی مرکز شهر شاندرمن عبور می نماید . این شهرستان دارای محدوده های کوهپایه ای ، جنگلی و مرتعی می باشد . آب و هوای آن در ناحیه جلگه ای ، مرطوب و در ناحیه کوهستانی ، نیمه مرطوب کوهستانی است . جمعیت براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 شهرستان ماسال دارای 2 بخش ، 2 شهر ، 4 دهستان و 108 آبادی است ، که از این تعداد آبادی 98 آبادی دارای سکنه و 10 آبادی خالی از سکنه می باشد . در سرشماری عمومی نفوس و مسکن1385 ، شهرستان ماسال دارای 48091 نفر جمعیت و 12341 خانوار است . از کل جمعیت این شهرستان 14995 نفر در قالب 3990 خانوار ساکن در نقاط شهری و 33096 نفر در قالب 8351 خانوار ساکن در نقاط روستایی هستند به این ترتیب 31/18 درصد شهر نشین و 68/82 درصد روستا نشین هستند
می باشد . جمعیت 33096 نفری ساکن در نقاط روستایی این شهرستان را 15980 نفر مرد و 17116 نفر زن تشکیل می دهد . نسبت جنسی نقاط روستایی این شهرستان 93/36 درصد می باشد یعنی به ازای هر 100 نفر زن ساکن در نقاط روستایی 93 نفر مرد وجود دارد . و 69/24 درصد جمعیت روستایی این شهرستان با سوادند. گویش تالشی

گویش تالشی را باید از جمله گویش های اصیل ایرانی دانست که به گروه شمال غربی زبان های ایرانی تعلق دارد و بزعم بعضی صاحب نظران زبان شناس ، زبان تالشی جزو زبان پهلوی اشکانی است . زبان تالشی نیاز به تحقیق بیشتری دارد پس از گذشت هزاران سال هنوز هم در لابه لای جملات و عبارات آن ، واژه هایی را می توان یافت که هر یک یادگار و نشانه ای از زبان های کهن ایران باستان است . زبان تالشی ، این یادگار ارزشمند ایران باستان ، فزون تر از هزار سال است که از یورش و هجوم زبان های بیگانه تازی ، ترک و مغول دور مانده و خود را به صورت گویشی اصیل محفوظ داشته است . بی شک این زبان در گذشته های دور ، تنها در این سرزمین متداول نبوده ، بلکه در بیشتر مناطق بویژه در شمال ایران گسترش داشته با این تفاوت که در هر منطقه گویش آن ، با آوایی مخصوص تلفظ می شده است. کشاورزی ، دامپروری، صنعت و معدن شهرستان و جنگل
شهرستان ماسال با دارا بودن 7250 هکتار اراضی شالیزاری و 459 هکتار اراضی باغی از نظر کشاورزی و تنوع محصول از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا مستعد بودن خاک سبب شده است که انواع محصولات باغی و زراعی در شهرستان کشت گردد . که مهمترین محصول این شهرستان برنج - باقلا - مرکبات - گوجه سبز - سبزیجات و غیره می باشد . در ضمن مردم این منطقه پس از برداشت برنج به کشت دوم تمایل زیادی داشته و محصولاتی چون شبدر و ... جهت تمکن اقتصادی کشت می نمایند. ضمناً در شهر ماسال بازار هفتگی در روز شنبه و در بخش شاندرمن روز پنج شنبه برگزار می گردد که دارای رونق فراوان است . علاوه بر کشاورزی ، دامداری شهرستان با دارا بودن بیش از 250 هزار واحد دامی سنگین و سبک یکی از مهمترین تولید کنندگان فرآورده های دامی از جمله گوشت قرمز - گوشت مرغ- پنیر - کره - شیر - لر ( ماده غذای بسیار خوشمزه و پر کالری که ترکیبی از شیر و آب پنیر می باشد ) ، ماست و پشم و پوست و که در سطح استان از شهرت خوبی برخورداراست ، می باشد . همچنین پرورش زنبور عسل در شهرستان ماسال رایج و عسل طبیعی این شهرستان نیز معروف است . صنایع دستی : به علت اشتغال مردم این شهرستان به دامداری و استفاده بهینه از محصولات دامی ، صنایع دستی این شهرستان نیز به حالت سنتی از رونق و پویایی خاصی برخوردار است . بانوان این دیار در شال بافی ، جوراب بافی ، و بافت چادر شب تبحر خاصی دارند و تار سیاه را با عشق و معنویتی خاص بر پود سفید و رخشنده گره می زنند تا هم صیقلی بر روح خویش زنند و هم هنری ماندگار را ارائه نمایند . خطوط منحنی این آثار گواهی است بر سادگی و عمق تفکر خالق این آثار . در این شهرستان بعضی از مردان نیز هنرهایی از جمله ساخت قاشق های چوبی ، قند شکن ، قندان ، تخت گوشت ، و دسته داس و تبر و همچنین ساخت داس درو را فرا گرفته و با ساخت آن امرار معاش می کنند
شهرستان ماسال با دارا بودن 7250 هکتار اراضی شالیزاری و 459 هکتار اراضی باغی از نظر کشاورزی و تنوع محصول از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا مستعد بودن خاک سبب شده است که انواع محصولات باغی و زراعی در شهرستان کشت گردد . که مهمترین محصول این شهرستان برنج - باقلا - مرکبات - گوجه سبز - سبزیجات و غیره می باشد . در ضمن مردم این منطقه پس از برداشت برنج به کشت دوم تمایل زیادی داشته و محصولاتی چون شبدر و ... جهت تمکن اقتصادی کشت می نمایند. ضمناً در شهر ماسال بازار هفتگی در روز شنبه و در بخش شاندرمن روز پنج شنبه برگزار می گردد که دارای رونق فراوان است . علاوه بر کشاورزی ، دامداری شهرستان با دارا بودن بیش از 250 هزار واحد دامی سنگین و سبک یکی از مهمترین تولید کنندگان فرآورده های دامی از جمله گوشت قرمز - گوشت مرغ- پنیر - کره - شیر - لر ( ماده غذای بسیار خوشمزه و پر کالری که ترکیبی از شیر و آب پنیر می باشد ) ، ماست و پشم و پوست و که در سطح استان از شهرت خوبی برخورداراست ، می باشد . همچنین پرورش زنبور عسل در شهرستان ماسال رایج و عسل طبیعی این شهرستان نیز معروف است . آب وهوای شهرستان ماسال این منطقه به دلیل کوهستانی بودن دارای زمستانهای گرم وبا درصد رطوبت بیشتر از 75درصد می باشد . بیشترین رطوبت در شهریور ماه مشاهده می شود . شهرستان ماسال که سابقا جزئی ازمنطقه وسیع تالش بود درسال 76 مستقل وبه شهرستان تبدیل شد که شامل دو بخش : مرکزی وشاندرمن ، چهار دهستان : شاندرمن ، شیخ نشین ، حومه و ماسال ونیز 98 آبادیست که از این تعداد 12 آبادی خالی از سکنه است . براساس سر شماری 1375جمعیت این شهرستان بالغ بر 47961 نفر است که از این تعداد 16000نفر در شهر وبقیه ساکن روستاها هستند . نام ماسال از « مازال » یا« مزال» به معنی کوه یا کوه وار گرفته شده ، مردم ماسال تالشند وبه زبان تالشی تکلم می کنند . اقتصادشهرستان ماسال این شهرستان بر پایه کشاورزی ودامداری استوار است ، فعالیتهایی از قبیل برنج کاری ، پرورش طیور ، پرورش پیله ابریشم و گاو وگوسفند رایج است . تولید شال وصنایع چوبی از صنایع دستی منطقه محسوب می شود دراین شهرستان مانند سایر نقاط گیلان بازار هفتگی در روز شنبه هر هفته تشکیل می شود ونقش مهمی در اقتصاد منطقه دارد. مناطق جنگلی منطقه باستانی اسبه ریسه با غارها و صخره های بلند گردشگاه جنگلی ریزه مندان ییلاق شالماء – چسلی – بیلگاه دون – اپسی دشت – دشت النزه – ویرگاه – خندیله پشت – مارجونه – رشت پشت – وشنه راه – واشیار – اولسته بلنگاه – صی فی مانم – نمه پشت – خشکه دریا – تلارگاه ملومه بند ـ سوچاله غار خنده پشت فهرست جاذبه های تاریخی وشمه سرا مناطق باستانی ، تاریخی درخانه – گیله سرا – وردم قلعه کول منطقه یادمانی مشهد میرزا (محل شهادت میرزا کوچک) مناطق ییلاقی ، تاریخی، سنگ بست ، خون، خندیله پشت و تفنگ ساز رامینه - ماسال رامینه از توابع ماسال میباشد که در غرب گیلان واقع شده است. کل مسیر با اتومبیل قابل طی شدن است. . منطقه گبرستان(قبرستان)خندیله پشت عکس از قبرستان تاریخی منطقه خندیله پشت که به دلیل نبودن قبر به سمت قبله به این قبرها گبر گفته میشود کهنشان دهنده تاریخ و تمدن شهرستان ماسال میباشد و همان گونه که در تصویر پاین میبینید در نوک این قله بقعه نیز میباشد که یکی از امازادگان یلاقی شهرستان ماسال به شمار می آید قابل ذکر است که در این مناطق حفر های غیر مجاز زیادی نیز صورت گرفته است و اشیا و لوازم تاریخی و فرهنگی که نمایان گر تاریخ این شهرستان میباشد به تاراج رفته و هیج برخوردی نیز با ین اعمال صورت نگرفته است و این اعمال همچنان ادامه دارد. ماسال فرزند غرب گیلان سرزمینی است که در دل کوهستان های قامت برافراشته است.مردمش تالشند و در گذران حیات پرتلاش (تالش)از تالوش تعقیر شکل یافته «کادوس»کادوسی ها تالشان باستان قبل از کاسی ها ،آریایی ها ، کیمیری ها، اسکیت ها ، بقول پروفسور ساموئل گریمر (دوران قهرمانی و دوران گوچ های باستانی ملت ها از آن سوی کو های قفقاز به مناطق جنوب سرازیر و در اولین برخورد تالش را برگزیدند و در آنجا مستقر شدند. کادوسی ها به علت خیشاوندی نزادی با «کاسی ها» آریائیان –سکاها با آنها برخورد دوستانه داشتند. مرگان می گوید: این قوم پنج هزار سال پیش قبل از میلاد در این سرزمین می زیستند و از تمدن نسباً پیشرفته ای برخوردار و مردمی جنگجو و سوارکار بودند. جهانگیر سرتیپ بوردر«تاریخ ماد» از قول «گزنفنون» مینویسد کورش وقتی به پارس بازگشت و برای هر یک از ایالات والی انتخاب تا مالیات بگیرند. نامی از این جهت از کادوسی ها (ماسالی ها) ها در تالش برده نشد و این نشانگر عدم پرداخت مالیات به دولت مقتدر کوروش بود. در زمان داریوش و جانشینان او تالشان در داخل اتحادیه نظامی قبایل کوهستانی قرار داشتند و از هزاره دوم پیش از میلاد استفاده از فلزات در تالش آغاز شد. رضا لیپایی ماسالی رضا لیپایی ماسالی معروف به )رضا اف) فرزند شیرعلی ساکن لیپا ماسال یکی از مردان برجسته ماسال-تالش و گیلان است. وی برای اولین بار حدود 85 سال پیش کارخانه ابریشم کشی را در ماسال تاسیس کرد و پس از به عمل آوردن به صورت تجارت و دادستد با شوروی سابق معامله میکرد و کالای خود را پس از حمل به انزلی سپس با (پیراخود-لوتکا-کشتی )به (بادکوبه –باکو)می رساند همچنین وی اولین چاپخانه را در آن زمان از روسیه به ماسال آورد و همچنین اولین تاجری بود که قاشق و چنگال را از خارج وارد ایران کرد از دوستان وی میتوان کربلائی یعقوب ماسالی نام برد تاریخ تولد وی 1265و تاریخ وفات وی 1320